HEMMÂM B. MÜNEBBİH VE RİVÂYETLERİNİN DEĞERİ

Hemmâm b. Münebbih, İran asıllı olup Yemen'in en önemli şehri San'â'da h. 30 ile 132 yılları arasında yaşamış bir tâbiîdir. İlimle uğraşan bir ailenin mensubu olan Hemmâm, İsrâilî bilgilere vukûfiyeti ile tebârüz etmiş olan Vehb b. Münebbih'in abisidir. Hemmâm, ilmi kişiliği ile öne çıkan sahâbilerle görüşmüş ve onlardan rivâyette bulunmuştur. Ancak hadislerinin büyük bir kısmını Ebû Hureyre'den almıştır. Ondan naklettiği en önemli rivâyet koleksiyonu ise Sahîfesi'dir. Yakın tarihimizin âlimleri Hemmâm b. Münebbih'in Sahîfesi'ni sünnetin hicrî ilk asırda tedvin edildiğine delil olarak sunmuşlardır. Sahîfesi sahîh bir senedle ve hadisleri merfû' olarak gelmiş olmasına rağmen birçok rivâyeti farklı açılardan tenkit edilmiştir. Benzer bir şekilde, Hemmâm cerh ve ta'dîl imamlarınca sika kabul edilmekle birlikte Sahîfesi'ni ve haberlerini kendisinden aktaran râvîlerin sayısının azlığı sebebiyle Ebû Hureyre'nin en meşhur öğrencileri arasında zikredilmemiştir. Ancak zamanla onun rivâyetleri, Kütüb-i Sitte başta olmak üzere birçok esere girmiş ve Sahîfesi hadis usûlü ile tabakât kitaplarında meşhur nüshalar arasında zikredilir olmuştur. Araştırmamız bu tâbiîn âliminin rivâyetlerinden ve en eski hadis vesikalarından biri olan bu sahîfeden hareketle hadislerin tarihî sürecinin anlaşılmasına katkıda bulunmayı amaçlamıştır.