Osmanlı’da Şehir Yönetimi ve İstanbul’da Sosyal Hayat

Osmanlı devlet yönetiminde Tanzimat’la birlikte hızlanan batılılaşma sürecinin tesiri devletin bütün kurumlarında olduğu gibi yargı teşkilatında da kendini göstermiştir. Klasik dönem Osmanlı şehrinde kadı modern belediyeciliğin doğuşuna kadar merkezi yönetimin şehirlerdeki adli, idari ve beledi görev ve hizmetlerden birinci derecede sorumlu temsilcisidir. Kadıların tutmakla sorumlu oldukları mahkeme kayıtları olan sicillerdeki konu çeşitliliği de bu durumu ortaya koymaktadır. Ancak batılılaşma süreciyle birlikte idari ve beledi yetkilerini kaybeden kadı, zaman içerisinde özel hukuk davalarıyla sınırlı bir yargı yetkisine sahip kamu görevlisine dönüşmüştür.

Üç bölümden oluşan bu çalışmada bir yandan kadılık makamının yetki ve fonksiyonlarındaki değişim ana hatlarıyla incelenirken bir yandan da üzerinde çalışılan kadı sicilinin transkripsiyonuyla 1800’lü yıllarda İstanbul’da idari, hukuki, iktisadi ve sosyal hayata dair kesitler ortaya konmuştur.