Lafzen ve Manen Rivayet Bağlamında Buhârî

Buhârî ve eserinin tüm İslâm dünyasında hüsn-ü kabul görmesi, onun birçok ilmî çalışmaya konu edilmesini de beraberinde getirmiştir. Nitekim bu çalışma da; lafzen ve manen rivayet bağlamında Buhârî’yi tetkik etmek üzere hazırlanmıştır. Zira Buhârî, hadisleri kendinden sonraki nesillere aktarırken musannif râvi, naklettiği hadisler hakkında kendi düşüncelerini serdederken muhaddis fakih olarak karşımıza çıkmaktadır. Meseleye bu zaviyeden bakılınca hadis naklinde lafız-mana ilişkisi çerçevesinde değerlendirilen lafzen-manen rivayet, ihtisar, taktî‘ ve ziyâde gibi konularda musannif râvi olarak Buhârî’nin bireysel tutumu inceleme konusu edilmiş olup muhaddis fakih yönü çalışmanın kapsamı dışında tutulmuştur. Bu bağlamda önce bu kavramların mahiyeti ve tarihî süreçleri ele alınmış, akabinde el-Câmi‘u’s-Sahîh’teki mevcut durum, mezkûr kavramlar muvacehesinde tetkik edilmiştir. Son olarak da Buhârî’nin hadis naklinde hocalarından duyduğu lafza sadakati olarak yorumlanabilecek örnekler üzerinde durulmuştur. Bu şekilde, musannif râvi olarak Buhârî’nin bireysel tutumunu kendi eseri üzerinden, diğer bir deyişle vakıadan hareketle tespit etmek amaçlanmıştır.