İbn Hişâm el-Ensârî’nin Dilsel İstişhâdlarında Kırâatlerin Yeri

Bu kitap, “İbn Hişâm el-Ensârî’nin Dilsel İstişhâdlarında Kırâatlerin Yeri” isimli doktora çalışmamızın gözden geçirilmiş halidir. Çalışmada İbn Hişâm el-Ensârî’nin dilsel istişhâdlarında Kur’ân-ı Kerîm kırâatlerini kullanma yöntemi, Muğni’l-lebîb ‘an kutubi’l-e‘ârib adlı eseri özelinde incelenmiştir.

Kitapta müellifin, naklî delillere ve özellikle Kur’ân ayetleri ve kırâatlerine sıklıkla başvurduğu, hem kırâat-ı seba‘, hem de onlar dışındaki okumaları birçok dil kâidesinde şâhid olarak kullandığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte İbn Hişâm’ın, dilci kimliğinin etkisinde kalarak kırâat-ı seba‘ arasındaki bazı okumalarda tercihte bulunduğu ve bazılarını da dilsel tahlile tabi tuttuğu müşahede edilmiştir. Onun bazı kırâatleri, imamına nispet etmede ve bazı kırâatlerin de okunuşunda yalnız kaldığı görülmüştür. İbn Hişâm, sadece belli bir bölgeye gönderilen Mushaf’tan delil getirmek manasında olan yerel Mushaf hüccetiyle de istişhâd etmiş, bazen de dilciler tarafından “kullanımdan uzak, zayıf ve dayanağı bulunmayan” şeklinde nitelenen kırâatleri de delil getirmekten çekinmemiştir. Ayrıca müellifin, Mushaf hattı ile uyuşmayan okumalardan da şâhid getirdiği tespit edilmiştir.